Kata Kerja Operasional Ranah Kognitif Edisi Revisi Teori Bloom ( C1 - C6 )

Taksonomi merupakan kriteria yang digunakan guru untuk mengevaluasi mutu dan efektivitas pembelajarannya. Dalam setiap aspek taksonomi terkandung kata kerja operasional yang menggambarkan bentuk perilaku yang ingin dicapai melalui suatu pembelajaran. Kata kerja operasional diperlukan oleh guru saat membuat silabus dan RPP.

Berikut ini adalah contoh kata kerja operasional ranah kognitif edisi revisi teori bloom.

MENGINGAT/REMEMBER ( C1 )
Mengetahui...
Misalnya: istilah, fakta, aturan, urutan, metoda.

MEMAHAMI/UNDERSTAND ( C2 )
Menerjemahkan, menafsirkan, memperkirakan, menentukan...
Misalnya: konsep, kaidah, prinsip, kaitan antara, fakta, isi pokok.
Mengartikan, menginterpretasikan...
Misalnya: tabel, grafik, bagan.

MENERAPKAN/APPLY ( C3 )
Memecahkan masalah, membuat bagan/grafik, menggunakan...
Misalnya: metoda, prosedur, konsep, kaidah, prinsip

MENGANALISIS/ANALIZE ( C4 )
Mengenali kesalahan, memberikan...
Misalnya: fakta-fakta,
Menganalisis...
Misalnya: struktur, bagian, hubungan.

MENGEVALUASI/EVALUATE ( C5 )
Menilai berdasarkan norma internal...
Misalnya: hasil karya, mutu, karangan, dll.

MENCIPTAKAN/CREATE ( C6 )
Menghasilkan...
Misalnya: klasifikasi, karangan, teori
Menyusun...
Misalnya: laporan, rencana, skema, program, proposal.

Contoh lain kata kerja operasional hasil dari In House Trining Revisi Kurikulum

C1-Pengetahuan  

• mengutip 
• menjelaskan     
• menyebutkan     
• menggambar           
• membilang                           
• mengidentifikasi                                             
• mendaftar                                                        
• menunjukkan                                                          
• memberi label                                                 
• memberi indeks                                                         
• memasangkan                                                 
• menamai                                                                
• menandai                                                                      
• membaca                                                               
• menyadari                                                           
• menghafal                                                                    
• meniru                                                                 
• mencatat                                                                
• mengulang                                                         
• memproduksi                                                          
• meninjau                                                                  

C2-Pemahaman

• memperkirakan
• menjelaskan
• mengategorikan
• mencirikan
• merinci
• mengasosiasikan
• membandingkan
• menghitung
• mengkontraskan
• mengubah
• mempertahankan
• menguraikan
• menjalin
• membedakan
• mendiskusikan
• menggali
• mencontohkan
• menerangkan
• mengemukakan
• mempolakan
• memperluas

C3-Aplikasi

• memerlukan
• menyesuaikan
• mengalokasikan
• mengurutkan
• menerapkan
• menentukan
• menugaskan
• memperoleh
• mencegah
• mencanangkan
• mengkalkulasi
• menangkap
• memodifikasi
• mengklasifikasikan
• melengkapi
• menghitung
• membangun
• membiasakan
• mendemonstrasikan
• menurunkan
• menentukan

C4-Analisis                                                                                   

• menganalisis                                                           
• mengaudit/memeriksa                                                                
• membuat blueprint                                                      
• membuat garis besar                                                     
• memecahkan                                                               
• mengkarakteristikan                                                        
• membuat daftar pengelompokan                                         
• merasionalkan                                                                    
• menegaskan                                                               
• membuat dasar pengkontras                                             
• mengkorelasikan                                                               
• mendeteksi                                                                        
• mendiagnosis                                                                             
• mendiagramkan                                                                 
• mendiversifikasi                                                                  
• menyeleksi                                                                         
• memerinci ke bagian-bagian                                              
• menominasikan                                                 
• mendokumentasikan                                                        
• menjamin                                                                               
• menguji                                                                            

C5-Evaluasi

• mempertimbangkan
• menilai
• membandingkan
• menyimpulkan
• mengkontraskan
• mengarahkan
• mengkritik
• menimbang
• mempertahankan
• memutuskan
• memisahkan
• memprediksi
• menilai
• memperjelas
• merangking
• menugaskan
• menafsirkan
• memberi pertimbangan
• membenarkan
• mengukur
• memproyeksi

C6-Kreasi

• mengabastraksi
• menganimasi
• mengatur
• mengumpulkan
• mendanai
• mengkategorikan
• mengkode
• mengkombinasikan
• menyusun
• mengarang
• membangun
• menanggulangi
• menghubungkan
• menciptakan
• mengkreasikan
• mengkoreksi
• memotret
• merancang
• mengembangkan
• merencanakan
• mendikte